Anüs çevresinde ortaya çıkan rahatsızlıklar, genellikle yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler. Bu rahatsızlıklar arasında en yaygın ve ciddi olanlardan biri de anal fistül problemidir. Anal fistül, anüs ile cilt arasında anormal bir tünel oluşumu olarak tanımlanır ve genellikle ağrı, şişlik, akıntı gibi belirtilerle kendini gösterir. Çoğu zaman apseden kaynaklanan bu tüneller, tedavi edilmediğinde kronikleşebilir ve enfeksiyonların tekrarlamasına neden olabilir.
Anal Fistül Nedir?
Anal fistül, anüs çevresindeki dokularda gelişen anormal bir tüneldir. Bu tünel, anüsün iç kısmı ile cilt yüzeyi arasında bir bağlantı oluşturur. Genellikle anal bezlerde oluşan bir enfeksiyon veya apsenin sonucu olarak meydana gelir. Vücuttaki bu enfeksiyon, cildin altında bir apse oluşturduktan sonra, dışarıya doğru bir yol açar ve fistül oluşur.
Anal Fistül Nedenleri
Anal fistül, genellikle anüs çevresindeki bezlerde oluşan bir enfeksiyonun sonucu olarak meydana gelir. Bu enfeksiyonlar, apseye neden olarak cilt yüzeyine doğru ilerleyen anormal bir tünel oluşturabilir.
Anal Apse: Anal bölgedeki bezlerin enfekte olması sonucu oluşur. Bu apseler, tedavi edilmediğinde veya uygun şekilde boşaltılmadığında fistül oluşumuna yol açabilir.
Crohn Hastalığı: Bağırsakları etkileyen kronik bir iltihabi bağırsak hastalığıdır. Bu hastalık, bağırsak duvarında iltihaplanma ve hasara yol açarak fistül oluşumunu tetikleyebilir.
Divertikülit: Bağırsak duvarında küçük ceplerin iltihaplanması anlamına gelen divertikülit, fistül gelişimine katkıda bulunabilir.
Bu nedenlerin yanı sıra daha önce anal bölgede yapılan cerrahi müdahaleler, doğum sırasında yaşanan yaralanmalar, tüberküloz ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar, bağışıklık sisteminin zayıf olması anal fistüle yol açabilir.
Anal Fistül Risk Faktörleri
Anal fistül genellikle bir enfeksiyonun sonucu olarak gelişse de, bazı durumlarda hiçbir belirgin sebep olmadan da ortaya çıkabilir. Bu nedenle, herhangi bir rahatsızlık veya anormal belirti hissedildiğinde uzman bir doktora başvurulması önemlidir.
- Kronik kabızlık ve zorlu dışkılama
- Daha önce geçirilmiş anal bölge cerrahisi
- Sigara kullanımı, bağışıklık sistemini zayıflatarak fistül oluşum riskini artırabilir.
- Obezite, anal bölgeyi baskılayarak enfeksiyon riskini artırabilir.
Anal Fistül Belirtileri
Anal fistül, anüs çevresindeki dokularda anormal bir tünel oluşumuna bağlı olarak çeşitli belirtiler gösterir. Bu belirtiler genellikle rahatsız edici olup kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Anal Fistül belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Ağrı
- Şişlik
- Akıntı
- Kaşıntı
- Tahriş
- Ateş
- Tekrarlayan apse
- Dışkılamada zorluk
- İltihaplı akıntı nedeniyle kötü koku
Anal Fistül Ameliyatı
Anal fistülün tedavisi cerrahi operasyondur. Fistüller genellikle kendiliğinden iyileşmez ve enfeksiyonun tamamen ortadan kaldırılması için ameliyat gerektirir. Anal fistül ameliyatının birkaç tekniği vardır. Fistülotomi bu tekniklerden en yaygınıdır. Bu yöntemde, fistülün tamamı açılarak temizlenir ve doğal iyileşme sürecine bırakılır. Fistülün bulunduğu tünel açığa çıkarılarak drenaj sağlanır. Açılan bölge kendiliğinden iyileşir. Seton tekniğinde; fistül tüneline ince bir ip yerleştirilir. Bu ip, fistül hattını açık tutarak enfeksiyonun dışarı akmasına olanak sağlar. Seton zamanla sıkılaştırılır ve kaslar zarar görmeden fistülün iyileşmesi sağlanır. Karmaşık fistüllerde ise LIFT tekniği etkili olabilir. Fistülün iç kısmı kapatılır ve dış kısım temizlenir. Kaslara zarar vermeden fistül tüneli bağlanır ve kesilir.
Anal Fistül Ameliyatı Sonrası
Anal fistül ameliyatı sonrası ağrı olabilir, bu nedenle doktor tarafından ağrı kesiciler reçete edilir. Bölgenin temiz tutulması iyileşme açısından çok önemlidir. Her dışkılama sonrası bölgeyi temizlemek gerekebilir. Lifli gıdalar tüketilmesi, dışkının yumuşak kalmasını sağlar ve dışkılama sırasında ağrıyı azaltır. Ameliyat sonrası düzenli doktor kontrolleri yapılır. Tam iyileşme birkaç hafta sürebilir, ancak karmaşık vakalarda bu süre uzayabilir.
Anal fistül varlığında dışkılama sırasında zorlanma görülür. Rahatsızlık veren bir ağrı oluşur. Anüste kızarıklık, şişlik oluşur ve iltihap görülebilir.
Makat bölgesinde makat kanalı ile deri arasında oluşan bir tüneldir. Makat kanalı; bağırsağın son kısmı ile anüs çevresi arasındadır.
Anal fistül ameliyatı farklı tekniklerle yapıldığı için farklı sürelerde gerçekleşmesi mümkündür. Ortalama olarak 15-30 dakika söylenebilir.
Eğer anal fistül ameliyatından sonra dikiş atılması gerekiyorsa, birkaç gün içerisinde hasta gündelik hayatına dönebilir ancak yaranın tamamen iyileşmesi 2-3 hafta sürebilir.
Makat fistülünün tedavisi cerrahidir. Ancak öncelikle enfeksiyon varsa, apsenin boşaltılması gerekir. Sonrasında cerrahi planlaması yapılır.
Makat fistülü kişinin günlük yaşamını zorlaştıracağı için zaman geçmeden tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.
Makat fistülü yaşayan kişiler tedavi olmadıklarında ağrı, şişlik, zorlanma gibi belirtileri daha şiddetli yaşama riski altına girerler. Bu durum da günlük yaşamı oldukça olumsuz etkiler.
Farklı ameliyat teknikleri uygulanabilir ve bu tekniklerin bazılarında dikiş ile kapatılması, bazılarında da kendiliğinden kapanmasını beklemek mümkündür.
Anal fistül sorunu çoğunlukla; çok oturanlar, anal bölge hijyenine dikkat etmeyenler, şeker hastalığına sahip olanlarda görülür.