Anal Fissür (Makatta Çatlak)

Anal Fissür Nedir?

Anal fissür, anüs çıkışında genelde arka orta hatta ya da ön orta hatta oluşan yaklaşık 1- 1.5 cm’lik yüzeysel yırtıktır. Genelde kabızlık sonrası dışkılama esnasında bu yırtık oluşur ve şiddetli ağrı meydana gelir. Ağrı sonrasında anüsün çevresindeki istemsiz çalışan düz kas (internal sfinkter) kasılır ve gevşeyemez. Bu nedene yırtık iyileşemez ve sebat eder. Bu durum bir kısır döngü gibi devam eder ve hastalar dışkılamaktan çekinir. Dışkılama ertelendikçe dışkı sertleşir ve çıkışta ciddi ağrı yapar. Ağrı kasın spazmını arttırır ve fissür iyileşemez.

Bu kısır döngünün kırılması ve ağrının azalıp fissürün iyileşmesi için öncelikle kabızlığı engellemek gerekmektedir. Bunun için bol miktarda taze sebze ve meyve ayrıca lifli gıdalar ve bol su içmek gerekir.

Anal Fissür Nedenleri

Anal fissür (makatta çatlak), anüs çevresindeki hassas deri dokusunun yırtılması sonucu oluşur. Makat çatlağının en büyük nedeni kabızlıktır. Kabızlık sırasında dışkı, normalden daha sert ve kuru olur. Bu sert dışkının anüsten geçmesi, dokularda travmaya neden olabilir ve fissür oluşturabilir. Tuvalette fazla ıkınma, anüs çevresindeki kasların gerilmesine ve yırtılmasına yol açabilir.

Sürekli ishal, anüs çevresindeki dokuların tahriş olmasına neden olur. Bu durum, bölgedeki hassasiyeti artırarak fissürlere yol açabilir. İshal sırasında dışkının asidik veya irritan yapıda olması, mukozayı zayıflatır ve yırtılma riskini artırır.

Doğum sırasında anüs çevresi gerilebilir, bu bölgede yapılan bir cerrahi işlem sonrası fissür oluşabilir, Crohn hastalığı gibi bağırsak hastalıkları anüs çevresini zayıflatarak fissür oluşumuna neden olabilir.

Anal Fissür Belirtileri

Anal fissür (makatta çatlak), anüs çevresindeki deri dokusunda yırtılma sonucu ortaya çıkar ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Bu durum, genellikle dışkılama sırasında hissedilen ağrı ve rahatsızlıkla kendini gösterir.

Anal fissürün en belirgin belirtisi dışkılama sırasında veya sonrasında hissedilen keskin, bıçak gibi bir ağrıdır. Genellikle dışkının üzerinde veya tuvalet kağıdında görülebilir. Bu, fissürün yüzeyel bir kanamaya neden olduğunu gösterir. Fissür nedeniyle oluşan iltihap ve nem, bölgede kaşıntıya yol açabilir.

Uzun süreli fissürlerde, anüs çevresinde küçük sertleşmiş bir doku parçası (sentinel pile) oluşabilir. Bu, fissürün kronikleştiğini gösteren bir işarettir. Dışkılama sırasında hissedilen ağrı, kişinin tuvalet ihtiyacını ertelemesine neden olabilir. Bu durum kabızlıkla sonuçlanarak fissürün daha da kötüleşmesine yol açabilir.

Anal Fissür Tanı ve Tedavisi

Anal fissür (makatta çatlak) tanısı, genellikle hastanın şikayetleri ve fiziksel muayene ile kolayca konulabilir. Tedavide birkaç önemli nokta vardır. Öncelikle lifli gıdaların tüketimini artırmak gerekir. Kuru kayısı, kuru erik gibi gıdalarda tüketilebilir. Sıcak suya oturulduğunda ya da anüs bölgesine sık sık sıcak su tutulduğunda kastaki spazm azalıp iyileşme sürecini hızlandırabilir. Lokal anestezik etkili kremler kullanılabilir. Genelde kronikleşmemiş yani yeni oluşmuş olan fissür yukarıda sayılanlar yapıldığında iyileşir.

Yukarıda sayılanların yapılmasına rağmen rahatlama olmuyorsa ve aradan 2 ay geçmişse fissür artık kronikleşmiştir diyebiliriz. Kronik fissürlerde artık fissürün bulunduğu alanda küçük cilt çıkıntıları oluşmuştur. Hastaların bir kısmı bunları hemoroidler ile karıştırır ve kendisinde hemoroid olduğunu düşünür.

Kronikleşmiş fissürlerde yukarıda bahsedilen öneriler dışında internal anal sfinkter adını verdiğimiz çok gergin olan kası gevşetmeye yönelik tedaviler planlanır. Bunlar arasında gliseril trinitrat içeren kremler, diltiazem içeren kremler ve botilinum toksini (botox) uygulaması bulunmaktadır.

Eğer bu yöntemlerde işe yaramazsa cerrahi tedavi gündeme gelmektedir. Cerrahi tedavide internal anal sfinkter kası kesilir ve böylece kasın kasılmasına ve gerginlik yaratmasına kalıcı olarak bir son verilmiş olunur. Cerrahi tedavi çok etkili bir tedavi yöntemi olmasına rağmen son çare olarak devreye sokulmalıdır.